обдоо

Саяхаан өнгөрсөн 6 дахь өдөр олон улсын сайн дурын байгууллагынхны Монголын хүүхэд эмэгтэйчүүдэд зориулсан хандивын тоглолтыг  үзэж суулаа. http://mongolhuuhed.wordpress.com/2009/06/26/classical-music-concert/  Уг нь сайн дурынхны хүмүүнлэгийн тоглолтонд нилээд хүмүүс ирэх байх гэсэн боловч яг санасанд хүрээгүй. Монгол хүмүүс энд тэнд цөөхөөн, хэдхэн харагдана. Хаа байсан Эрдэнэ суманд сайн дурын багш хийдэг, хаа байсан Баяндэлгэр суманд сайн дурын ажилтан хийдэг гадаад залуучууд бүгд санаа нэгдээд Улаанбаатарт  сайн дураараа, ямар нэг үнэ хөлсгүй, зөвхөн монгол эмэгтэйчүүдэд хүүхдүүдэд зориулсан хандивийн тоглолт хийж байхад … бидний байж байгаа царай. Би харамссаан, нилээн харамссан. Монголчуудынхаа өмнөөс…

Жишээ аваад үзье л дээ. Манай нэг найз улсын сургууль төгсөж байгаа юм. Түүнийг мэдээж аль нэг Улаанбаатар хоттой ойролцоо газар эзэмшссэн мэргэжилээр нь томилсон боловч явахгүй гэсэн. Угаасаа энд ч бас үргэлжлүүлж сурахгүй юм байхаа.  Гадаад сурч амьдарна л гэнэ. Тэндээ сайхан байна л гэнэ. Нэг л их Монгол Улсдаа дургүй хүн. Энд нөгөө бидний хэлдгээр “миа” байгаа юм байхаа. Монгол эрэгтэйчүүд бас арчаагүй, хогийн гэнэ. Мэдэхгүй ээ тэгж л хэлсэн үүнээс нь бид дүгнэлт хийх юм байгаа л байх гэхдээ л … сайн нь муугаасаа олон энэ хорвоод халтар шилний цаанаас харвал халтар юмыг л олж харна..   Хэний хүчээр, ямар нийгэмд өдий хүрсэн тухай асуултыг би түүнээс асуусангүй.. хариулт нь угаасаа ойлгомжтой юм чинь. 

Хүнд тодорхой зорилго бий л байх. Тэгэхдээ амьдарлаас тасарсан, “өөрийнхөө ертөнцөд амьдарсан” тэр сайхан мөрөөдөл бол мөрөөдөл биш.  Нүдээ сайн нээгээд харвал түг түмэн сайхан боломжууд бидний өмнө зөндөө дурайж л байна. Би лав энд тэнд сургууль төгсөөд ирсэн залуучууд дотооддоо сургууль төгссөн залуучуудаас нэг их ялгараад гоцгойроод, мундагдаад байгаа ялгааг олж хараагүй л байна. Уг нь соёлын үрийг хөдөөд тарина гээд явдаг байсан цаг саяхан... Одоо ч хөдөө явж ажиллаж байгаа залуусыг ховорхон хардаг болж дээ. Тийм сэтгэл битгий хэл хүчээр явдаг нь ч ховор болсон мэт. Зарим нь үүнийг доромжлол гэж хүлээж авах юм.   

Хөдөөгөө  болъё л доо. Улаанбаатар түүний эргэн тойрон байгаа хэдэн хот... Энд “масс” залуучууд сурч боловсорч, өсч, өндийж байна. Асуудлыг өөрөөр авч үздэг хэсэг бас ихсээд л байх шиг…  гадаад сурч амьдраад ирвэл асуудлыг шийдчих юм шиг, гэнэт нэг сайхан албан тушаалд, эсвэл өндөр цалинтай ажилд томилогдчих юм шиг. Эсвэл ямар нэг бэрхшээл тулгарвал гадаад очоод тэр нь алга болчих юм шиг…, амар хялбар юм гэж хаана байх билээ дээ. Аз жаргал, амжилт, үр дүн нэг өдөр гүйгээд ирэхгүй нь мэдээж. Уйгагүй хичээл идэвхи, чармайлт хичээл зүтгэлээр бий болдог, тэжээж тэтгэгдэж байдаг зүйл. Угаасаа би энэ гадаад сурах ч юм уу тэнд амьдрах асуудлыг буруу биш гэж боддог боловч  “Эх орныхоо хөгжил цэцэглэлтэнд” нэмэр хандив болдоггүй, эсвэл хуруу хумс нэмэрлэдэггүй , тэгсэн мөртлөө ямар нэг бүтэлгүй зүйлд Монгол Улсыг  буруутгадаг хүмүүст дургүй, тийм л “төрийн төлөө өөрийгөө боосон оготно” Обдоо.

Нөгөө талаас аваад үзье л дээ. Насны залууд газар үз гэдэг бил үү . Тодорхой бие даах хүртлээ гадаад дотоодод хал үзэж халуун чулуу долоох нь ашигтай нь хэнд ч ойлгомжтой. “Аавын бийд газар үз…” гээд л зүйр цэцэн үгийн сан дундрах биш дээ. Оюутнууд дунд хийсэн ярилцлагын судалгаагаар төгсөх курсын оюутнуудын 47 хувь нь гадаад сурах эрмэлзэлтэй, ямар нэг хэлний курсд хамрагдаж, өөрсдийгөө бэлтгэж байдаг байна. Сайшаалтай үнэхээр сайшаалтай. Зарим тохиолдолд болохгүй, бүтэхгүй эсвэл ямар нэг санхүүгийн, тооцоолоогүй хүчин зүйлийн улмаас энэхүү сайхан мөрөөдөл нэг өдөр нуран унах нь элбэг. Хэдэн жилийн дараа амьдарлын идэвхигүй эсвэл ажилгүй нөгөө юмаа ярьчихсан явж л байдаг. Сүүлдээ ажил хийх ч сонирхолгүй болох тохиолдол ч байна. Зарим нь хэдэн жил яваад ирнэ. Монголдоо ирэхээр бүрхэг хар бараан муухай санагдаж эргээд явна. Буцаж ирэхээр ахиад л муухай санагдана. Гадаад хүнтэй суух хэцүү, монгол хүнтэй суух хэцүү, нэг мэдэхэд 30 гарчихна. Яваад яваад л байна. Монголд ирэх болгонд шинээр бүх юмаа, амьдарлаа эхлэх гэж хүнд аль хэр хугацаа зарцуулагддагийг тооцоолж үздэггүй юм ихэнхи нь. Бүх юм эхнээс … 

Гэхдээ л тэгж явсан залуусыг би Монголдоо ирж, ажиллаж амьдраасай гэж боддог. Бидний өмнө хийх зүйл зөндөө байна Бага буурай орны зовлонг амсаагүй хүн гэж хаана байхав. Адаглаад л виз авахад хүртэл шалтгаангүй дарамталж, хар тамга дарна.  Өсч өндийхөд хамтын хүч хэрэгтэй. Зааж чаддаг нь нэг нь хүний хүүхдүүдэд заая, дэмжиж чаддаг нь дэмжие, нөгөө “мөлхөх нь мөлхөхөөрөө алхах нь алхахаараа” гэдэг шиг. Хөгжсөн цагт биднийг “их гүрний дээрэнгүй нүдээр” харахгүй л байх. 

Хагас сайнд төрсөн бодлын тухайд ийм байлаа. Авах, гээх юм зөндөө л бий байх. Зөвхөн өнөөдрийн тухайд төрсөн бодол, сэтгэгдэл юм шүү.

Бонус: Сургууль төгсөхөөр биднийг аль нэг аймагт хэсгийн төлөөлөгчөөр томилдог л доо. Хотод үлдэх гэж хамаг байдаг аргаа хэрэглэнэ дээ. Орон тоо байхгүй гээд онц төгссөн нэг хоёр, арын хаалганы бас нэг хоёр нөхөр үлдэж бусад нь тэгээд хөдөө томилогдоно. Би бүүр Ховд аймагт хувиар авав. Араас нэг ээрүү нөхөр орсон юм л даа. Хөрхий найз маань ээрсээр байгаад явсан. Юу гээч

-          За хаашаа явж ажилламаар байна /комиссийн дарга асууна/

-          Хо… хоохохо.. хо /хотод үлдмээр байна гэх гээд ангалзаад байсан гэсэн/

-           За за Ховд аймаг шүү нөхөр минь. Аль сум руу вэ?  /комиссийн дарга/

-          Ча ча ча ….. ча чаа ча /чадахгүй ээ гэж хэлэх гэж байсан гэсэн /

-          За за Чандмань сум. Сайн байна шүү залуу.  Ийм л залуус хэрэгтэй байна.

Найз маань гарч ирээд үхтэлээ уйлсан юмдаг. Хотод үлдэнэ, чадахгүй л гэсэн үш дээ гээд л уйлаад байсан. Тэндээ 4 жил ажилласан даа сайн эр. Одоо хаанаа явдаг бол нэг олж уулзанаа “золиг”-ийг.

/By Обдоо /

.